تيره نخود
مقدمه
تيره حبوبات يا نخود (Fabaceae) عموما از راسته گل سرخ از گياهان دولپه است. گياهان اين تيره عموما داراي برگهاي مرکب شانه‌اي ، گوشوارک‌دار و گلهايي 5 پر ، 5 چرخه‌اي با دو چرخه و فقط يک برچه هستند که به ميوه‌اي از نوع نيام دوکفه‌اي تبديل ميشود. تيره حبوبات بعد از تيره کاسني تقريبا دومين تيره مهم گياهان گلدار است که نزديک به 430 گونه و حدود 13000 گونه دارد.
تيره لگومينوزه
اين تيره داراي سه زير تيره به نامهاي ميموزه ، سزالپينه و پاپيوناسه است. تمام گياهان اين تيره از لحاظ آزاد بودن مادگي و يک برچه‌اي بودن تخمدان و داشتن ميوه به صورت نيام دوکفه‌اي مشترک هستند و در ديگر اختصاصات باهم فرق دارند که در سه گروه متفاوت جمع مي‌شوند.
زير تيره شب خسب يا ميموزه
گياهان اين زير تيره غالبا به صورت درختچه يا درختان بلند و يا نظير گونه آنتادااسکاندنس پيچان هستند و نمونه‌هاي علفي و يکساله نيز مانند گل حساس و بعضي آکاسياهاي کوچک پايا در بين آنها وجود دارد. گلها غالبا به صورت گل آذين سنبله يا گل آذين کروي متراکم و سرمانند مجتمع هستند. جام گل منظم ولي بسيار کوچک است و از 5 ميليمتر تجاوز نمي‌کند.
گلبرگها داراي پرآذين پره‌اي و پرچمها غالبا فراوان هستند و تقريبا بخش قابل ديد و آشکار گل را تشکيل مي‌دهند. ميوه به صورت نيام ، شکوفا و يا ناشکوفا و محتوي دانه‌هايي با جنين راست و غالبا آلبومن‌دار است. ميموزه‌ها عموما به صورت درختچه‌هايي نسبتا بلند در مناطق گرمسيري و نيمه گرمسيري با برگهايي مرکب معمولا دوشانه‌اي و گوشوارک‌دار هستند.
جنسهاي زير تيره ميموزه
* جنس آکاسيا: ساقه برخي از آکاسياها خارهايي دارد که ناشي از تغيير شکل گوشوارک برگها و يا تغيير شکل شاخه‌هاست. از گل برخي از آکاسياها عطر گرفته ميشود و برخي از آنها به عنوان درختان زينتي کاشته مي‌شوند.
آکاسيا
* جنس آلبيزيا: درختاني با چتر کروي و گلهايي مجتمع در گل آذين نسبتا درشت ، صورتي ، سرخ و سفيد هستند. بيشترين گونه‌هاي اين جنس در کشورهاي بين گرمسيري مي‌رويند
* جنس ميموزا: بسياري از گونه‌هاي اين جنس در آمريکاي گرمسيري انتشار دارند. يکي از گونه‌هاي معروف آن به نام گل حساس (ميموزا پوديکا) گياهي است علفي ، يکساله و خاردار که خاستگاه گرمسيري دارد و در برزيل مي‌رويد.
* جنس پارکيا: گلهاي آن نر يا ماده و يا نازا هستند و در گل آذينهاي کروي يا گرزي شکل مجتمع هستند. از ميوه گونه‌اي به نام پارکيا بي‌گلوبوزا در سودان ماده قندي و از دانه آن مواد روغني تهيه مي‌کنند.
زير تيره ارغوان
گياهان اين زير تيره همگي درختچه اي و داراي جامي با پرآذين ناوي و پرچمهايي آزاد و تخمکهايي واژگون و دانه‌هايي غالبا آلبومن‌دار هستند. گياهان زيرتيره سزالپينه بجز چند جنس تقريبا همگي در مناطق گرمسيري انتشار دارند و در اين نواحي درختاني را با برگهاي گوشوارک‌دار و مرکب شانه‌اي يا دوشانه‌اي شامل مي‌شوند.
جنسهاي زير تيره سزالپينه
* جنس سراتونيا: گونه معروف آن خرنوب (سراتونيا سيليکوآ) است که بيشتر در نواحي مديترانه‌اي مي‌رويد و با داشتن گلهاي تک جنس و بدون جام مشخص است. اين گياه داراي نيامي چرمي و ناشکوفا با ميان بر پرگوشت و حفره دروني منقسم به خانه‌هاي تک دانه‌اي است.
درخت ارغوان
* جنس ارغوان: گونه معروف آن درخت ارغوان (سرسيس سيليکا ستروم) است که به عنوان درخت زينتي کاشته ميشود. اين درخت داراي برگهايي ساده ، قلوه‌اي شکل و گلهايي است مجتمع در خوشه‌هاي پرگل صورتي و درخشان که قبل از پيدايش برگها در بهار روي شاخه‌هاي قديمي ظاهر مي‌شوند.
* جنس اريتروفلوئم: درختاني با برگهاي مرکب دوبار شانه‌اي ، گل آذيني به صورت خوشه گرزن و يا سنبله هستند. گلها داراي 5 کاسبرگ پيوسته ، 5 گلبرگ ، 10 پرچم و تخمداني يک برچه‌اي با دمگلي بسيار بلند هستند. پوست سمي با مواد آلکالوئيدي دارند که مقدار کم آن محرک قلب و مقدار زياد آن بازدارنده قلب است.
زير تيره پروانه واران
گياهان اين تيره علفي يا چوبي داراي گلهايي نامنظم و جامي با پرآذين درفشي هستند. پرچمها 10 عدد و غالبا بهم پيوسته‌اند. تخمدان محتوي تخمکهاي واژگون و دانه‌ها فاقد آلبومن هستند. اين زير تيره شامل گونه‌هاي بسياري در مناطقي معتدل و سرد است.
جنسهاي پروانه آساها در ايران
* جنس آناژيريس: گياهي است بوته اي يا درختچه‌اي ، با برگهاي سه برگچه‌اي. گل معمولا زرد است. از اين جنس در ايران فقط گونه آناژيريس فتيدا در جنگلهاي کردستان به نام محلي قاراتاجي گزارش شده است.
* جنس لوتونونيس: گياهي است علفي يا بوته‌اي و نيمه درختچه‌اي با برگهاي پنجه‌اي. انواع ايراني آن داراي برگهاي سه برگچه‌اي و گلهاي زرد است. اين جنس دو گونه در بلوچستان دارد.
* جنس شنبليله: گياهاني علفي ، يکساله با برگهايي سه برگچه‌اي و گوشوارکهايي ناپيوسته به دمبرگ هستند. اين جنس حداقل 29 گونه در ايران دارد.
* جنس يونجه: گياهاني يکساله و بندرت پايا هستند. يونجه بيش از 14 گونه دارد و در بيشتر نقاط ايران مي‌رويد.
* جنس شبدر: گياهاني يکساله ، بندرت پايا و چند ساله ، داراي برگهايي شبدري با سه برگچه و گلهايي مجتمع در گل آذين کپه‌اي انتهايي و يا محوري هستند. اين جنس حدود 37 گونه در نواحي مختلف ايران دارد.
* جنس نخود: گياهاني يکساله يا پايا ، با اندام هوايي پوشيده از برجستگيهاي کوچک غده‌اي هستند. اين جنس علاوه بر نخود معمولي ، 8 گونه ديگر نيز در آذربايجان ، اطراف تهران ، غرب ايران و لرستان و ديگر نقاط ايران دارد.
https://paperpdf.ir/10011335
